Podważenie testamentu

Wiesz już, że odpowiedź na pytanie: czy można podważyć testament z wydziedziczeniem, jest twierdząca. Można! Ale może nie wiesz, czym jest wydziedziczenie i zachowek? W takim razie świetnie trafiłeś!

Posłuchaj, czym różni się wydziedziczenie potoczne od kodeksowego i jak wpływa na prawo do zachowku.

Nie będę wyczerpująco omawiał powyższych tematów, bo nie o tym jest ten blog.

Chcę jednak upewnić się, że nie będziesz miał żadnych wątpliwości, czytając o podważeniu testamentu z wydziedziczeniem.

A zatem!

Wydziedziczenie niejedno ma imię

Na wstępie wyjaśnijmy sobie jedną kluczową sprawę.

Wydziedziczenie w języku potocznym, pojawiające się w filmach, komiksach…

(tak jak wtedy, gdy wujek Sknerus McKwacz krzyczy do Kaczora Donalda „wydziedziczę cię!”)

Ma całkiem inne znaczenie niż w rzeczywistości!

(przez rzeczywistość rozumiem oczywiście świat widziany oczami Kodeksu cywilnego ^^)

Potocznie przez wydziedziczenie rozumie się sporządzenie przez spadkodawcę testamentu, w którym jako spadkobiercę powołuje on kogoś innego. A więc pozbawienie członka rodziny spadku.

W rzeczywistości zaś wydziedziczenie nie dotyczy spadku jako takiego, lecz prawa do zachowku. Celem wydziedziczenia jest pozbawienie najbliższych zachowku.

Wydziedziczenia dokonuje się zawsze w testamencie.

A to sprawia, że pytanie czy można podważyć testament z wydziedziczeniem, ma istotne znaczenie 🙂

Zachowek i pozbawienie prawa do zachowku

Zachowek przysługuje zstępnym (dzieci, wnuki itd.), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy i oznacza częściowy udział w spadku w sytuacji, gdy osoby te nie zostały do spadku powołane (wskazane jako spadkobiercy).

Podstawowy przepis dotyczący zachowku wygląda tak:

Art.  991 Kodeksu cywilnego

§  1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

(…)

To taki bezpiecznik, gwarantujący udział najbliższych zmarłego w jego majątku. Idea jest taka, by spadkodawca co do zasady nie mógł zostawić najbliższych „z niczym”.

Co do zasady, bo właśnie takiemu „puszczeniu w skarpetkach” najbliższej rodziny służy wydziedziczenie.

I jest możliwe tylko w określonych sytuacjach, po spełnieniu opisanych w Kodeksie cywilnym warunków.

Kiedy warto podważyć testament z wydziedziczeniem?

Różnice charakterów, warunków życia, potrzeb i pragnień często powodują konflikty między ludźmi. Nie inaczej jest w rodzinach.

Każde pokolenie patrzy na świat nieco inaczej. Inaczej też wyobraża sobie relacje rodzinne, czego innego oczekuje.

To czasem sprawia, że spadkodawcy decydują się na wydziedziczenie swoich najbliższych. Krok niezwykle dotkliwy i surowy.

Czasem uzasadniony.

Ale tylko czasem, bo często wydziedziczenie jest działaniem pochopnym, podjętym pod wpływem emocji, nieusprawiedliwionym.

(krzywdzącym po prostu)

Bo pewnie spadkobierca nie zachował się do końca w porządku. Z pewnością ponosi część winy za takie, a nie inne relacje ze spadkodawcą. Ale relacja jest zawsze dwukierunkowa.

Świat, a już zwłaszcza świat relacji międzyludzkich, nie jest czarno-biały.

I często wydziedziczenie nie będzie uzasadnione.

A wtedy warto zadać sobie pytanie postawione w tytule tego artykułu: czy można podważyć testament z wydziedziczeniem? Można. A ja uważam, że czasem wręcz należy to zrobić. O mojej „filozofii” podważenia testamentu i podejściu do tego rodzaju spraw możesz przeczytać tutaj. Trzymaj się i do zobaczenia 🙂

Wydziedziczenie to instytucja prawa spadkowego pozwalająca na pozbawienie najbliższych zachowku, a więc prawa do choćby częściowego udziału w spadku. Czy można podważyć testament z wydziedziczeniem?

Oczywiście, że tak!

I to na różne, mniej lub bardziej kreatywne sposoby 🙂

(o zachowku i wydziedziczeniu pisałem tutaj)

Czy można podważyć testament z wydziedziczeniem? Dwie strategie.

Testament z wydziedziczeniem można podważyć na wiele sposobów, które zawierają się w dwóch podstawowych strategiach:

• podważenie testamentu jako takiego
• zakwestionowanie zasadności samego wydziedziczenia

Wybór podejścia, tego jak ugryźć problem, będzie zależał od okoliczności danej sprawy i treści testamentu.

Podważenie testamentu

Pierwsza strategia polega na podważeniu testamentu w całości, jako nieważnego, bo sporządzonego z naruszeniem przepisów.

Przyczyny nieważności testamentu mogą być różne.

Mogą dotyczyć osoby spadkodawcy, samego testamentu, jak i działań osób trzecich. Dzielą się też na uniwersalne i szczególne, dotyczące danego rodzaju testamentów.

(pisałem m.in. o testamencie ustnym i własnoręcznym)

Spadkodawca musi mieć też tzw. zdolność testowania.

(czym jest, wyjaśniłem tutaj)

Przyczyny mogą być różne, ale skutek jest ten sam. Nieważność testamentu.

Zresztą, o tym właśnie jest ten blog! Bo temat podważenia testamentu jest bardzo szeroki i złożony.

(a dla mnie osobiście także fascynujący 🙂 )

Grunt, że nieważność testamentu co do zasady anuluje również wydziedziczenie! Bo wydziedziczyć kogoś można wyłącznie w testamencie.

I gdy nie ma ważnego testamentu, nie ma wydziedziczenia.

Po prostu ^^

Zakwestionowanie wydziedziczenia

Druga strategia polega na zakwestionowaniu samego wydziedziczenia, jako bezpodstawnego.

Jak już powiedziałem, najbliższych można wydziedziczyć tylko w określonych, rzadkich sytuacjach. Do tego, wydziedziczenie trzeba odpowiednio ująć i uzasadnić w testamencie.

(każdą chałturę w tym zakresie bezlitośnie wykorzysta dobry pełnomocnik 🙂 )

Chcąc kogoś skutecznie wydziedziczyć trzeba też uważać na przebaczenie. Bo przebaczenie sprawia, że spadkobiercy nie można wydziedziczyć.

Spadkodawca może więc popełnić wiele błędów, które spowodują bezzasadność wydziedziczenia.

Najważniejsze, co warto zapamiętać, to skutki naruszenia przepisów o wydziedziczeniu. A są one takie, że wydziedziczenie jest wydziedziczeniem bezpodstawnym i „wydziedziczony” spadkobierca może żądać swojego zachowku.

Tak jakby żadne wydziedziczenie nie miało miejsca.

Ważna uwaga – bezskuteczność wydziedziczenia nie powoduje nieważności testamentu w pozostałym zakresie. Ale samo wydziedziczenie zostaje skutecznie podważone.

A przecież właśnie o to w wielu przypadkach chodzi.

Na pytanie czy można podważyć testament z wydziedziczeniem odpowiem na blogu jeszcze nie raz, skupiając się na różnych konkretnych sposobach. Do szybkiego zobaczenia! 🙂